Ορατά είναι τα σημάδια της κρίσης στην αγορά. Δυναμικοί κλάδοι όπως η οικοδομή, το λιανεμπόριο και ο τουρισμός, οι οποίοι συμβάλλουν τα μέγιστα στη μεγέθυνση της οικονομίας, μετρούν τις... πληγές τους.
Ηδη η χρηματοπιστωτική κρίση έχει περάσει στην πραγματική οικονομία και διατυπώνονται προβλέψεις ότι τα χειρότερα είναι μπροστά.
Δεν είναι τυχαίο πως χθες ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Fitch υποβάθμισε τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, εξέφρασε αμφιβολίες για το ύψος του ελλείμματος και διατύπωσε την εκτίμηση πως μέσα στο 2009 ναυτιλία και τουρισμός θα υποστούν κάμψη.
Πιο αναλυτικά, στην οικοδομή οι αρνητικές επιπτώσεις έχουν πάρει διαστάσεις, με τον κλάδο να έχει εισέλθει σε ύφεση και τους ειδικούς να υποστηρίζουν ότι αυτή μπορεί να διαρκέσει ακόμη δύο χρόνια. Η ζήτηση είναι αναιμική και οι τιμές έπειτα από διαπραγμάτευση μπορεί να πέσουν κατά 15%.
Ο τουρισμός φαίνεται πως θα πληρώσει την ύφεση σε Γερμανία και Βρετανία. Οι ξενοδόχοι περιμένουν ένα πολύ δύσκολο 2009 με το σκεπτικό ότι αυτές οι δύο χώρες είναι οι βασικότεροι... πελάτες μας.
Πίστωση
Στο λιανεμπόριο και σε ένδυση - υπόδηση η αγορά κινείται με ρυθμούς... χελώνας. Οι καταναλωτές ξεχνούν τις μάρκες και στρέφονται σε «φθηνά» προϊόντα. Στα καθημερινά ψώνια επανέρχεται το «βερεσέ».
Τέλος, στην αγορά αυτοκινήτου υπάρχει ζήτηση στις μικρές κατηγορίες, ενώ οι έμποροι μεταχειρισμένων μιλούν για καθίζηση του τζίρου σε ποσοστά που φθάνουν ακόμη και το 90%.
ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ
«Φρένο» στις αφίξεις τουριστών το 2009
Μειωμένες αφίξεις περιμένουν για το 2009 οι Ελληνες ξενοδόχοι, λόγω της παγκόσμιας κρίσης, εκτιμώντας πως τη μεγαλύτερη πτώση θα εμφανίσουν οι παραδοσιακές αγορές της Αγγλίας και Γερμανίας.
Η κρίση, όπως λένε στο «Εθνος», θα έχει άμεσο αντίκτυπο στα ταξίδια και στις διακοπές των Ευρωπαίων. Μέσα σε αυτή την αβεβαιότητα κανείς δεν σχεδιάζει ταξίδια αναψυχής, αντίθετα όλοι και κυρίως οι καταναλωτές περιμένουν να δουν τις εξελίξεις.
Αλλά και το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης γνωρίζει ότι η επόμενη χρονιά θα είναι εξαιρετικά κρίσιμη για τον ελληνικό τουρισμό, ένα άγριο crash test για τις αντοχές του.
Μάλιστα ο κ. Σπηλιωτόπουλος, αναφερόμενος στην κρίση και τις συνέπειές της, υπογράμμισε πως:
Το 2009 θα είναι μια δύσκολη χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό. Προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν, αφού δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει η κρίση. Σίγουρα όμως θα επιβιώσουν εκείνοι οι τουριστικοί επιχειρηματίες που θα επενδύσουν στην ποιότητα και την εξειδίκευση.
Σημείωσε πως ήδη το υπουργείο έχει καταρτίσει σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Ετσι εκτός των άλλων η Ελλάδα θα εξακολουθήσει την πολιτική προσέγγισης των αναπτυσσόμενων αγορών (π.χ. Ρωσία, Κίνα) προσφέροντας εξειδικευμένα προϊόντα, προκειμένου να «αντέξει» και το 2009.
Ας σημειωθεί ότι φέτος το «άνοιγμα» αυτό απέφερε καρπούς καθώς, για παράδειγμα στην Κρήτη, η μεγάλη καθίζηση που παρατηρήθηκε από τις παραδοσιακές αγορές της Ευρώπης ισοσκελίστηκε κατά κάποιο τρόπο από τις αφίξεις των Ρώσων τουριστών.
Οι επιχειρηματίες τουρισμού (ξενοδόχοι, ταξιδιωτικά γραφεία, τουριστικοί πράκτορες) εκτιμούν ότι οι αγορές έχουν μπει σε τροχιά μεγάλης συγκράτησης -αν όχι ύφεσης- σε ό,τι αφορά τα ταξίδια και τις διακοπές.
Στο εξής λοιπόν ο στόχος δεν είναι να αυξήσουμε αριθμητικά τους επισκέπτες, αλλά να προσελκύσουμε τουρίστες που θα αφήνουν περισσότερα έσοδα.
Για παράδειγμα, το διάστημα Ιανουαρίου - Ιουλίου 2008, αν και οι αφίξεις ήταν μειωμένες κατά 0,7%, τα τουριστικά έσοδα εμφάνισαν άνοδο 6% (στοιχεία Τράπεζας Ελλάδας).
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Μείωση έως και 30% στις εκταμιεύσεις στεγαστικών
Μειωμένες μέχρι 30% ήταν οι εκταμιεύσεις νέων στεγαστικών δανείων τον Σεπτέμβριο, ενώ «παγωμένη» είναι η αγορά καταναλωτικής πίστης. Ιδια γεύση και στα επιχειρηματικά δάνεια, καθώς τα υψηλά επιτόκια δρουν αποτρεπτικά στους καταναλωτές.
Η κάμψη στις νέες χορηγήσεις είναι εμφανής, με αποτέλεσμα τα τραπεζικά στελέχη να αναθεωρούν επί τα χείρω τις εκτιμήσεις τους για τον όγκο των νέων δανείων στο σύνολο του έτους.
Μάλιστα τα στεγαστικά δάνεια εκτιμούν ότι θα «τρέξουν» με ρυθμό κάτω από 13%, ενώ στις αρχές του χρόνου προέβλεπαν ρυθμό ανάπτυξης της στεγαστικής πίστης τουλάχιστον 17%.
Ας σημειωθεί σε ό,τι αφορά τα καταναλωτικά δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες, τα μόνα προγράμματα που «τρέχουν» σήμερα είναι αυτά της συγκέντρωσης οφειλών και μεταφοράς υπολοίπων.
Και αυτό επειδή υπάρχουν ακόμα προσφορές με ελκυστικά επιτόκια, όπως για παράδειγμα 12 μήνες άτοκα για μεταφορές υπολοίπων από πιστωτικές κάρτες ή επιτόκια 8,5% και 9% για μεταφορές καταναλωτικών δανείων.
Αντίθετα, στα στεγαστικά δάνεια οι τράπεζες κόβουν τις προσφορές η μία μετά την άλλη, αφού η παρατεταμένη κρίση δεν αφήνει πολλά περιθώρια για επιθετικές κινήσεις με χαμηλά επιτόκια.
Ταυτόχρονα στο σύνολό τους οι τράπεζες υιοθετούν νέα τακτική στις χρηματοδοτήσεις τους.
Συγκεκριμένα:
Αυξάνουν τα περιθώρια (spread) προσαύξησης του επιτοκίου, με αποτέλεσμα, από 1 μονάδα που ήταν στις αρχές του έτους, σήμερα η αγορά να έχει υιοθετήσει περιθώριο από 1,5 μονάδα μέχρι και 2,20 μονάδες.
Εχουν συνδέσει τα στεγαστικά, όπως και όλα τα δάνεια, με το euribor τριμήνου. Πλέον το κυμαινόμενο επιτόκιο στέγης βάσει του euribor τριμήνου διαμορφώνεται πάνω από το 7,2%, ενώ το κυμαινόμενο επιτόκιο βάσει ΕΚΤ δεν υπερβαίνει το 5,5%.
Ελέγχουν διεξοδικά την οικονομική κατάσταση του υποψήφιου δανειολήπτη και ειδικά προσέχουν οι μηνιαίες δόσεις για δάνεια και κάρτες να μην υπερβαίνουν το 35%-40% του διαθέσιμου εισοδήματος.
Μειώνουν το ποσοστό χρηματοδότησης σε σχέση με την εμπορική αξία του ακινήτου.
Για παράδειγμα, τα ανώτατα ποσοστά χρηματοδότησης στα στεγαστικά δάνεια δεν υπερβαίνουν το 80%, καθώς θεωρείται απαραίτητο να υπάρχει συμμετοχή και του δανειολήπτη για την αγορά του ακινήτου.
Μάλιστα όσο μεγαλύτερη είναι η συμμετοχή του ιδιώτη τόσο καλύτερη και η τιμολόγησή του στο περιθώριο. Αν δηλαδή η αγορά κατοικίας γίνει κατά 50% με ίδια κεφάλαια και 50% με δάνειο, το περιθώριο μπορεί να μειωθεί και στη 1-1,5 μονάδα.
Αν η αγορά γίνει με τραπεζικό δανεισμό σε ποσοστό 80% ή 85%, τότε το περιθώριο μπορεί να είναι και 2,2 μονάδες, πάνω στο euribor τριμήνου πάντα.
«ΠΑΓΩΣΕ» Η ΑΓΟΡΑ
Στο τούνελ της ύφεσης ο κλάδος των οικοδομών
Σε... τούνελ ύφεσης, που θα διαρκέσει τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια, έχει εισέλθει η οικοδομή.
Παράγοντες της κτηματαγοράς εκτιμούν πως η οικοδομική δραστηριότητα θα ακολουθήσει πτωτικούς ρυθμούς της τάξης του 15% με 20% εντός της επόμενης διετίας, γεγονός που θα «κόψει» χιλιάδες θέσεις εργασίας και θα επηρεάσει αρνητικά τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας. Στην παρούσα φάση η αγορά έχει «παγώσει», με αποτέλεσμα οι υποψήφιοι αγοραστές να έχουν τη δυνατότητα να πετύχουν εκπτώσεις της τάξης του 15% από τις αρχικές τιμές.
Περιορισμένη ζήτηση υπάρχει μόνο για οικόπεδα. Κι αυτό καθώς υπό τον φόβο της χρηματοπιστωτικής κρίσης προτιμώνται ως επένδυση από τις καταθέσεις στις τράπεζες. Πέρα από τις εκτιμήσεις των ειδικών η κρίση στην οικοδομή πιστοποιείται και από τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας.
Στο επτάμηνο Ιανουαρίου - Ιουλίου ο όγκος κατασκευής έχει μειωθεί κατά 15,2% και ο αριθμός των νέων αδειών είναι κατά 16,9% μικρότερος σε σχέση με πέρυσι.
Σύμφωνα με τον κ. Νίκο Γιανουλέλη, σύμβουλο διαχείρισης ακινήτων, η αγορά θα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα για τουλάχιστον δύο χρόνια ακόμη. Υποστηρίζει πως οι τιμές εμφανίζονται μειωμένες κατά 15% σε σχέση με πέρυσι.
«Το ποσοστό αυτό αναλύεται σε 5% που είναι η εμφανής μείωση, 5% που είναι η υποχώρηση λόγω του πληθωρισμού και 5% που προκύπτει από προσφορές των κατασκευαστών», εξηγεί την άποψή του ο κ. Γιανουλέλης.
Για πτώση των τιμών μιλά και ο κ. Γιάννης Ρεβύθης, πρόεδρος των κτηματομεσιτών Αττικής, σημειώνοντας πως στην αγορά υπάρχει ζήτηση, χωρίς να μπορεί να χαρακτηρισθεί «θεαματική», μόνο για οικόπεδα.
«Οι αγορές των οικοπέδων γίνονται για επένδυση, καθώς θεωρούνται πιο ασφαλής και αποδοτική επένδυση αυτή την περίοδο», λέει χαρακτηριστικά.
Το βέβαιο είναι πως όλοι οι παράγοντες της αγοράς συμφωνούν πως από την αρχή του έτους έχει «νεκρώσει», με αποτέλεσμα 300 με 350 χιλιάδες σπίτια να παραμένουν απούλητα, εκ των οποίων τα 100 με 150 χιλιάδες βρίσκονται στην Αττική.
Η μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών σε συνδυασμό με το κλείσιμο της στρόφιγγας των στεγαστικών δανείων και την αύξηση των επιτοκίων από τις τράπεζες έχουν περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τις αγοραπωλησίες ακινήτων. Ετσι οι επαγγελματίες του κλάδου διαθέτοντας «στοκ» δεν προχωρούν σε νέες κατασκευές.
Στελέχη μεσιτικών γραφείων σημειώνουν πως κυρίως στα βόρεια προάστια αλλά και στις υπόλοιπες ακριβές περιοχές της πρωτεύουσας η ανοικοδόμηση ουσιαστικά έχει σταματήσει, καθώς υπάρχει μεγάλο απόθεμα αδιάθετων κατοικιών.
70%-90% ΠΤΩΣΗ ΣΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΩΝ
Στα αυτοκίνητα μικρού κυβισμού επικεντρώνεται η ζήτηση
Η οικονομική κρίση αφήνει τα πρώτα σημάδια της στην αυτοκινητοβιομηχανία. Τα περισσότερα εργοστάσια μειώνουν την παραγωγή τους προκειμένου να συμμορφωθούν με τη μειωμένη ζήτηση, όπως ανέδειξε η καθίζηση των πωλήσεων που σημειώθηκε στις μεγαλύτερες αγορές της Ευρώπης.
Την ίδια στιγμή, η ελληνική αγορά δείχνει να έχει τις αντοχές, καθώς οι «αριθμοί» δείχνουν μια πολύ καλή εικόνα σε σχέση με το γενικότερο περιβάλλον. Ειδικότερα, τον Σεπτέμβριο η αγορά παρουσίασε πτώση κατά 2,8%, ενώ σε ετήσιο επίπεδο (Ιαν.-Σεπτ. 2008/2007) η πτώση ήταν μόλις 0,9%.
Βεβαίως, τα στοιχεία αυτά αφορούν ταξινομήσεις παραγγελιών που έγιναν τους προηγούμενους μήνες, στους οποίους το ενδιαφέρον μονοπωλούσε (αρνητικά) το θέμα των τεκμηρίων...
Πάντως, από τα μέχρι τώρα στοιχεία της διασποράς των πωλήσεων, ως στάση της αγοράς βλέπουμε η ζήτηση να επικεντρώνεται σε αυτοκίνητα της μικρής κατηγορίας, αν και τα SUV εξακολουθούν να είναι δημοφιλή.
Στο ερώτημα «τι μέλλει γενέσθαι» ο πρόεδρος του συνδέσμου εισαγωγέων αντιπροσώπων αυτοκινήτων (ΣΕΑΑ) κ. Ανδρέας Ανδρικόπουλος ήταν καθησυχαστικός, καθώς, όπως μας ανέφερε, στην αγορά δεν υπάρχουν στρεβλώσεις από την κρίση και το πρόβλημα που δημιουργήθηκε παγκοσμίως στο τραπεζικό σύστημα.
«Οι Τράπεζες έχουν ακριβώς την ίδια συμπεριφορά αναφορικά με τον δανεισμό σε υποψηφίους αγοραστές Ι.Χ., καθώς τα εμπορικά τμήματα των μελών μας, μας αναφέρουν ότι προχωρούν στις ίδιες εγκρίσεις ή απορρίψεις, όπως ακριβώς συνέβαινε και πριν», τονίζει ο κ. Ανδρικόπουλος, ο οποίος εκτιμά πως η όλη κατάσταση έχει οδηγήσει σε προσωρινή αναστολή ένα ποσοστό αγοραστών της τάξης του 8-10%, που το αναβάλλουν μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση, κάτι που, όπως υποστηρίζει, θα επηρεάσει το μέγεθος της αγοράς αρνητικά κατά 2%, με τους στόχους που έχουν τεθεί σε επίπεδο πωλήσεων από τις εταιρείες, τελικώς να εκπληρώνονται.
Και ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στην αγορά του καινούργιου αυτοκινήτου, όπου οι αντιπροσωπείες δείχνουν ότι διαθέτουν τους μηχανισμούς για να αντεπεξέλθουν, στην αγορά των μεταχειρισμένων οι έμποροι έχουν σηκώσει ψηλά τα χέρια από την απόγνωσή τους.
«Η κατάσταση είναι δραματική. Η αγορά είχε υποστεί καθίζηση με τη φημολογία των τεκμηρίων και τώρα η οικονομική κρίση που ξέσπασε έδωσε το τελειωτικό χτύπημα», δηλώνει ο κ. Παναγιώτης Κάιδος, έμπορος μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. «Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι οι Τράπεζες έχουν κλείσει τις κάνουλες και είναι πολύ επιφυλακτικές, ειδικά στις περιπτώσεις των μεγάλων και ακριβών αυτοκινήτων», μας δήλωσε, για να καταλήξει:
«Οι πωλήσεις μας έχουν πέσει από 70% και πολλές φορές έως 90%. Δεν κινδυνολογώ, αλλά αν η κατάσταση δεν εξομαλυνθεί με τις Τράπεζες και δεν ξεκαθαριστεί το τοπίο με τα τεκμήρια με την άμεση ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου, το 40% από τις εταιρείες του κλάδου μας θα αντιμετωπίσει πρόβλημα επιβίωσης».
ΛΙΑΝΕΜΠΟΡΙΟ
Στροφή στα φτηνά προϊόντα και στον «βερεσέ»
Στα «φθηνά» προϊόντα στρέφονται οι καταναλωτές ελέω κρίσης, με τον... βερεσέ να επανέρχεται δριμύτερος. Η αγορά σε ένδυση - υπόδηση δεν είναι «παγωμένη», αλλά κινείται με ρυθμούς... χελώνας.
Οπως λένε οι καταστηματάρχες, δεν είναι λίγοι οι καταναλωτές που δίνουν ένα μικρό ποσό ως προκαταβολή για ένα ρούχο ή ένα ζευγάρι παπούτσια, προκειμένου να τους τα κρατήσει ο έμπορος και υπόσχονται να τα πάρουν στις 15 ή την πρώτη του μηνός. «Το φαινόμενο αυτό έχει επανεμφανιστεί σταδιακά τα τελευταία χρόνια» υποστηρίζει η κ. Μαρία, ιδιοκτήτρια καταστήματος με γυναικεία ρούχα στο κέντρο της Αθήνας.
Οσο για τα προϊόντα με εξαιρετικά χαμηλή τιμή, όπως π.χ. μπλούζες με ένα ευρώ, μπουφάν αντιανεμικά με 3 ευρώ και παντελόνια τζιν με 15 ευρώ, ανεβαίνουν όλο και περισσότερο στην «αγοραστική προτίμηση» των καταναλωτών. Τα προϊόντα αυτά τραβούν την προσοχή των πελατών, οι οποίοι τα επιλέγουν όταν τα βρίσκουν τόσο ως «προσφορές» μέσα στα καταστήματα, όσο και σαν κανονικό εμπόρευμα στα μαγαζιά που πωλούν αποκλειστικά τα είδη τους σε τόσο χαμηλές τιμές.
Παράλληλα, οι έμποροι εκτιμούν ότι η αλλαγή του καιρού, όσο προχωράμε προς τον χειμώνα, καθώς και οι νέες τάσεις της μόδας, τις οποίες τουλάχιστον οι γυναίκες προσπαθούν να ακολουθούν πιστά, θα δώσουν μια μικρή ώθηση στην υποτονική αγοραστική κίνηση του πρόσφατου χρονικού διαστήματος.
ΣΥΡΙΖΑ
13 προτάσεις για την κρίση
Τη ριζική αντίθεσή του στην απόφαση της κυβέρνησης να διαθέσει 28 δισ. ευρώ για τη χρηματοπιστωτική κρίση εξέφρασε ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζοντας το σχέδιο κοινωνικά άδικο, αδιαφανές, οικονομικά ατελέσφορο και χαριστικό στο τραπεζικό κεφάλαιο.
Ο Αλέκος Αλαβάνος και οι βουλευτές Γ. Δραγασάκης και Π. Λαφαζάνης παρουσίασαν χθες 13 προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίες, όπως είπαν, εντάσσονται στην ευρύτερη προσπάθεια που γίνεται για τη διαμόρφωση του συνολικού προγράμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς.
ΕΦΗ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟΥ - ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΩΝΑΣ - ΝΙΚΟΣ ΜΕΡΤΕΚΗΣ - ΝΕΛΛΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΥΤΣΙΑΣ
ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ, 22/10/08
