από τον ΘΑΝΑΣΗ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗ
ΣΚΙΤΣΟ ΤΟΥ ΣΕΛΤΖΟΥΚ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΝΟΥΒΕΛ ΟΜΠΖΕΡΒΑΤΕΡ»
ΣΚΙΤΣΟ ΤΟΥ ΣΕΛΤΖΟΥΚ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΝΟΥΒΕΛ ΟΜΠΖΕΡΒΑΤΕΡ»
Κυκλοφόρησε πρόσφατα και στη γλώσσα μας το βιβλίο του γάλλου πολιτικού επιστήμονα Φιλίπ Ρενό «Το μωσαϊκό της άκρας αριστεράς» (εκδόσεις «Πόλις»). Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα συνέντευξης που έδωσε ο Ρενό στο περιοδικό «La lettre», που εκδίδεται από το Centre de Recherches Politiques de Sciences Ρο (CEVIPOF).- Σε τι έγκειται η ιδιαιτερότητα της γαλλικής άκρας αριστεράς;«Αυτή παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες. Η πρώτη από αυτές είναι η σταθερότητα, εδώ και σαράντα χρόνια, μιας πολύ οργανωμένης άκρας αριστεράς, ορισμένα ρεύματα της οποίας προέρχονται από την ήδη μακρά ιστορία του τροτσκισμού και άλλα, πιο πρόσφατα, από τα κινήματα της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης. »Ακόμη και σε περίοδο εμφανούς υποχώρησης της πολιτικής ζωής, μεταξύ του τέλους της δεκαετίας του '70 και των αρχών της δεκαετίας του '90, τα τροτσκιστικά ρεύματα κατόρθωσαν να διατηρήσουν το μηχανισμό τους και τα δίκτυά τους, τα οποία εξάλλου ενίσχυσαν και ανέπτυξαν χάρη σε μια πολιτική παρουσίας ή, όπως λένε, συστηματικού "εισοδισμού" στις συνδικαλιστικές και κοινωνικές οργανώσεις. Αλλά αυτή η γαλλική ιδιαιτερότητα ενισχύεται από ένα άλλο ειδικό γνώρισμα, δηλαδή από τη σταθερότητα και τη ζωτικότητα, στη σημερινή Γαλλία, μιας αντικαπιταλιστικής και "αντιφιλελεύθερης" κουλτούρας, που έχει απήχηση σε αυτή την "αριστερά της αριστεράς", αλλά έχει και πολύ ευρύτερη επιρροή. »Οι λόγοι αυτής της γαλλικής αντίστασης στον φιλελευθερισμό, που είχαν πιστέψει ότι αποδυναμώθηκε μετά το 1989, είναι πολύπλοκοι. Αυτή μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί από αυτό που είναι το γαλλικό κοινωνικό τοπίο, που καθορίζεται ιστορικά από το βάρος του δημόσιου τομέα, αλλά και από την κρατική μας παράδοση που αποδίδει πάντοτε -στα λόγια- την προτεραιότητα στη δημόσια σφαίρα σε σχέση με την αγορά. »Τέλος, το τρίτο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό έγκειται στη "θεωρητική" παραγωγικότητα αυτής της άκρας αριστεράς, από την οποία έχουν προκύψει πολλά και διάφορα έργα, που έχουν τη φιλοδοξία να ορίσουν μιαν "άλλη πολιτική" ή ακόμη και να καταδείξουν ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», πράγμα που προσδίδει σε αυτή την άκρα αριστερά μια πραγματική πολιτιστική επιρροή. Υπάρχει, όμως, και ένα άλλο στοιχείο, και αυτό ειδικά γαλλικό, που δεν πρέπει να το παραγνωρίζουμε. Είναι ο μακρόχρονος συντηρητισμός και η ανικανότητα του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος να εξελιχθεί μετά το 1989 (αντίθετα με το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα). Η απολίθωση του Γαλλικού Κ.Κ. είναι αναμφίβολα μια εξήγηση της σταθερότητας του τροτσκισμού».- Κατά τη γνώμη σας, αυτή η αναγέννηση της άκρας αριστεράς είναι μια από τις συνέπειες της περιόδου μετά το 1989;«Χωρίς ένα στοχασμό για το 1989/1990 και για την κατάρρευση του κομμουνισμού στην ΕΣΣΔ και στις λαϊκές δημοκρατίες, δεν μπορούμε πράγματι να αντιληφθούμε τους λόγους αυτής της αναγέννησης.»Το 1989 φαινόταν να έχει σφραγίσει τη μοίρα των επαναστατικών ουτοπιών. Πολλά αξιόλογα πνεύματα πίστεψαν ότι κάθε εναλλακτική λύση προς το καπιταλιστικό σύστημα είχε οριστικά περιθωριοποιηθεί και ότι η πτώση του σοβιετικού κόσμου είχε μη αντιστρέψιμα αποτελέσματα. Αυτό που πεθαίνει το 1989 είναι η σύνδεση της ιδέας της επανάστασης με τη μαρξιστική επιστήμη, αλλά τίποτα δεν υποδείκνυε ότι η κατάρρευση της ΕΣΣΔ θα συνεπαγόταν την αποδοχή από όλους της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Νομίζω ότι αυτός που κατανόησε καλύτερα τα προβλήματα που θα τεθούν μετά το 1989 είναι ο Φρανσουά Φιρέ στο έργο του "Το παρελθόν μιας αυταπάτης", που δεν είναι απλώς μια καταγγελία του σταλινισμού αλλά είναι και μια κριτική της επαναστατικής αυταπάτης. »Ο Φιρέ δεν προανήγγειλε την οριστική εξαφάνιση κάθε ουτοπικής προσδοκίας για μιαν "άλλη κοινωνία". Αντίθετα, υπογράμμισε την πιθανότητα ενός νέου "μετα-κομμουνιστικού" ριζοσπαστισμού. Κατά τη γνώμη του η διαλεκτική της σύγχρονης δημοκρατίας θα οδηγήσει εκ νέου σε μια σφαιρική κριτική της αστικής κοινωνίας, γιατί είναι στη φύση του δημοκρατικού συστήματος να παρακινεί φυσικά την αμφισβήτηση, η οποία μπορεί να αποδειχθεί ριζική. Η δημοκρατία εμπεριέχει την αόριστη επαγγελία της ισότητας μεταξύ όλων, στόχος που ποτέ δεν επιτυγχάνεται, όχι μόνο για οικονομικούς λόγους αλλά και επειδή το πεδίο εφαρμογής της ισότητας είναι εξίσου αόριστο. Είναι επομένως λογικό να σκεφτόμαστε ότι θα υπάρχει πάντα μια καταγγελία της αντίθεσης ανάμεσα στη δημοκρατική ιδεολογία και τη δημοκρατική πρακτική».- Αφιερώνετε το δεύτερο μέρος του βιβλίου σας στην ανάλυση της πνευματικής παραγωγής αυτής της ριζοσπαστικής αριστεράς. Τι αντιπροσωπεύει αυτή η παραγωγή;«Η γαλλική άκρα αριστερά έχει μια πρόδηλη πολιτιστική επιρροή. Πλάι σε μαχητικά έργα, σε βιβλία πολεμικής με μεγάλη επιτυχία, αυτά τα κινήματα κομίζουν μια θεωρητική παραγωγή που προέρχεται από προσωπικότητες όχι μόνο γαλλικές, που έχουν ακαδημαϊκούς τίτλους, όπως είναι η περίπτωση του Αλέν Μπαντιού, του Ετιέν Μπαλιμπάρ, του Τόνι Νέγκρι, ή ακόμα και του Ντανιέλ Μπενσαΐντ. Αυτά τα γραφτά εγγράφονται στη γαλλική φιλοσοφική παράδοση και οι συγγραφείς τους είναι αυθεντικοί διανοούμενοι, προσδεδεμένοι όμως σε μιαν "επαναστατική" ή τουλάχιστον "ριζοσπαστική" θέση και δεν περιορίζονται στο να παράγουν ιδεολογία. Διαθέτουν μιαν ορισμένη θεωρητική κουλτούρα, που τους επιτρέπει να δίνουν στις παρούσες προσδοκίες μιαν επίφαση θεμελίωσης, αλλά και να καταδεικνύουν, εκούσια ή ακούσια, ποιες είναι οι δυσκολίες ενός ριζοσπαστικού ή επαναστατικού σχεδίου στο σημερινό κόσμο. Η πολιτική τους επιρροή δεν είναι αμελητέα και οι προσπάθειές τους στην πάλη εναντίον της υποτιθέμενης ηγεμονίας του φιλελευθερισμού ή για την παραγωγή μιας συνεκτικής θεωρίας που θα θέτει τις βάσεις για την επιδίωξη ενός "άλλου κόσμου" ενισχύουν την πολιτιστική νομιμότητα της ριζοσπαστικής αριστεράς (...)»
7 - 15/06/2008 ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ , ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ ΙΔΕΩΝ
