Ο χωροταξικός χάρτης, οι αναγκαίοι πόροι και η αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων είναι τα τρία κομβικά σημεία της νομοθετικής πρωτοβουλίας
Tης Φωτεινης Καλλιρη
Οταν το 1997, ο τότε υπουργός Εσωτερικών Αλέκος Παπαδόπουλος εισηγήθηκε καίριες αλλαγές στον χάρτη της Αυτοδιοίκησης, με αφετηρία τις συνενώσεις των περίπου 6.000 δήμων και κοινοτήτων σε 1.034, συνάντησε ισχυρές αντιδράσεις, κυρίως από την πλευρά των τοπικών κοινωνιών. Δεκατρία χρόνια μετά, ο απολογισμός του «Καποδίστρια» συνοδεύεται μεν από θετικό πρόσημο, ωστόσο η μεταρρύθμιση δεν συνδυάστηκε με ριζική αλλαγή του διοικητικού συστήματος, και με πόρους για να επιβιώσουν τα νέα διοικητικά σχήματα. Ετσι, δεν δημιουργήθηκαν δήμοι με οικονομική αυτάρκεια και δυνατότητα άντλησης ιδίων πόρων, ούτε καλά οργανωμένες υπηρεσίες με ανθρώπινο δυναμικό, που να αξιοποιεί τις νέες δυνατότητες και νέες τεχνολογίες. Αντιθέτως, οι περισσότεροι δήμοι κινδυνεύουν με οικονομική κατάρρευση και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις αρμοδιότητες που έχει το κράτος μεταφέρει στο πεδίο τους. Απλήρωτοι εργαζόμενοι, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή stage συνθέτουν το τοπίο. Ενα απλό παράδειγμα: ο δήμος Λευκάδας, όπως και πολλοί άλλοι, έλαβε το 2009 δάνειο 500.000 ευρώ, μόνο και μόνο για να καταβάλει τους μισθούς.
Η εξασφάλιση οικονομικών πόρων είναι το κεντρικό ζητούμενο για να στεφθεί με επιτυχία η νέα διοικητική μεταρρύθμιση, που προωθεί ο υπουργός Εσωτερικών κ. Γιάννης Ραγκούσης. Από τον «Καποδίστρια» πήγαμε στον «Καλλικράτη», ένα φιλόδοξο νομοσχέδιο που αναδιανέμει την πολιτική εξουσία στην περιφέρεια, καταργεί έναν στους τρεις δήμους όπως και τις 54 νομαρχίες, τις τρεις υπερνομαρχίες και τα 19 επαρχεία. Οι 1.034 δήμοι συνενώνονται σε 370 και οι όλες οι νομαρχίες συγχωνεύονται σε 13 περιφέρειες. Κοντολογίς, ο νέος περιφερειάρχης, θα είναι ο «παλαιός» νομάρχης, που θα εκλέγεται από εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους. Ενδεικτικά ο περιφερειάρχης Αττικής θα εκλέγεται από ένα εκλογικό σώμα περίπου 4.000.000 ψηφοφόρων.
Η «παντοδυναμία» του αιρετού περιφερειάρχη, ο οποίος θα διαχειρίζεται τις επενδύσεις από το ΕΣΠΑ είναι ένα από τα σημεία που έχει διχάσει και κυβερνητικά στελέχη. Ο προβληματισμός κωδικοποιείται στην παρατήρηση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης κ. Θεόδ. Πάγκαλου ότι «ο περιφερειάρχης Αττικής θα είναι ουσιαστικά ένας δεύτερος πρωθυπουργός». Για τον λόγο αυτό και εισηγήθηκε την κατάτμηση της περιφέρειας σε τρεις.
Αλλά και αυτοδιοικητικοί άρχοντες υποδέχθηκαν με επιφυλακτικότητα το νέο σχέδιο, καθώς έχει πολλά αδιευκρίνιστα σημεία αφήνοντας ακόμα θολό το πεδίο των αρμοδιοτήτων και των πόρων. Ολοι συμφωνούν επί της αρχής για την αναγκαιότητα της διοικητικής μεταρρύθμισης αλλά διατηρούν σαφείς αποστάσεις, καθώς η κυβέρνηση κρατά κλειστά τα χαρτιά για τον χωροταξικό σχεδιασμό. Ποιοι, δηλαδή, δήμοι από τους 1.034 θα καταργηθούν. Ο χωροταξικός χάρτης, οι αναγκαίοι πόροι «για να μη μείνει η μεταρρύθμιση στα χαρτιά» και η αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων είναι τα τρία αγκάθια της νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) διαπιστώνει ότι ο «Καποδίστριας», δεν χρηματοδοτήθηκε επαρκώς για να λειτουργήσουν οι δήμοι ως ισχυρά διοικητικά κέντρα και μοχλοί αποκέντρωσης του κράτους. Σύμφωνα με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στην περίοδο 1998-2002 έγινε παρακράτηση πόρων από τους ΚΑΠ (Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους) ποσού 1,471 δισ. ευρώ. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι την ίδια χρονική περίοδο τα υπουργεία έπαψαν να χρηματοδοτούν την Αυτοδιοίκηση, με ποσά περί τα 250 εκατ. ευρώ τον χρόνο –άρα για πέντε χρόνια 1,250 δισ. ευρώ– οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στην περίοδο 1998-2002 παρακρατήθηκαν από την Αυτοδιοίκηση 2,721 δισ. ευρώ!
Μήλον της Eριδος και σημείο τριβών, θα είναι η έδρα των νέων δήμων.
Ολοι θυμούνται τις εντάσεις που προκλήθηκαν με τις κοινότητες Βραχασίου, Ζωνιανών στην Κρήτη και Τσαριτσάνης στη Λάρισα, οι οποίες κατάφεραν να «ανεξαρτητοποιηθούν» έπειτα από χρόνια με νομοθετική ρύθμιση. Οι κοινότητες σε όλη τη χώρα καταργούνται, πλην της νήσου Γαύδου, ενώ π.χ. για την Κρήτη, η μελέτη του ΙΤΑ προτείνει πολύ μεγάλες αλλαγές. Οι δήμοι από 68 που είναι σήμερα μειώνονται στους 22 και συγκεκριμένα ανά νομό προβλέπει τέσσερις στο Ρέθυμνο, τρεις στο Λαθίσι, επτά στα Χανιά και οκτώ στο Ηράκλειο.
Αυτή τη στιγμή στην Αττική, μόνο 22 από τους 122 δήμους και κοινότητες έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους για εθελοντικές συνενώσεις, ενώ 42, δηλαδή ένας στους τρεις δήμους, έχουν ταχθεί κατά της συνένωσης. Οι υπόλοιποι δεν έχουν εκφράσει τις προθέσεις τους, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στην «Κ» ο πρόεδρος της ΤΕΔΚΝΑ κ. Δημ. Καλογερόπουλος.
Οσοι αντιμάχονται τις συνενώσεις των δήμων, αντιτείνουν ότι η χώρα μας μετά τον «Καποδίστρια» ανήκει στις χώρες της Ευρώπης, με υψηλό βαθμό συγκέντρωσης κατοίκων ανά δήμο.
Σύμφωνα με στοιχεία επιστημονικών συνεργατών της ΚΕΔΚΕ, ο μέσος όρος κατοίκων ανά δήμο είναι 10.200, όταν στη Γαλλία είναι 1.600 (έχει 36.000 δήμους), στη Γερμανία 5.900, στην Αυστρία 3.400, στην Ισπανία 4.900, στην Ιταλία 7.100.
Kυριακή, 17 Iανoυαρίου 2010, H KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
