Γεωπολιτικά ζητήματα γύρω από τους ανταγωνισμούς για τους υδρογονάθρακες - Τι κρύβεται πίσω από το ενδιαφέρον για τις ΑΟΖ
του Ρούντι Ρινάλντι
Δεν επαναχαράσσονται μόνο τα σύνορα των χωρών (π.χ. Βαλκάνια, Καύκασος κ.λπ.) ή οι σφαίρες επιρροής των μεγάλων δυνάμεων (όπως έγινε μετά το τέλος του «ψυχρού πολέμου»), αλλά ακόμα και τα «θαλάσσια οικόπεδα».
Αυτό συμβαίνει, με έντονες διεργασίες και πιέσεις όλων των ειδών, σε ολόκληρη την Μεσόγειο – και ιδιαίτερα στη νοτιοανατολική πλευρά της, μετά την ανεύρεση μεγάλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στο βυθό της.
Έτσι γίνεται λόγος για χάραξη, ή ανακήρυξη, ή συμφωνία περί των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ), για «οικόπεδο 6», «οικόπεδο 5010» κ.ο.κ. Ήδη έχουν συναφθεί ή ολοκληρώνονται συμφωνίες ανάμεσα σε τεράστια μονοπώλια, τα οποία έχουν τη δυνατότητα έρευνας, εξόρυξης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, και ιδίως φυσικού αερίου.
Μέσα σε αυτή τη δίνη, χώρες υπό χρεοκοπία που διαθέτουν τέτοια κοιτάσματα, όπως είναι η Ελλάδα και η Κύπρος, γίνονται αμέσως τόποι ενδιαφέροντος, αφού τα δικαιώματα στα κοιτάσματα αυτά μπορούν να τύχουν διαφόρων συμψηφισμών υπέρ των «δανειστών», οι οποίοι επιβάλλουν όρους αποικιοκρατίας και προτεκτορατοποίησης. Πλην όμως, τα γεωπολιτικά παιχνίδια (διάβαζε ανταγωνισμοί) είναι πολύ ισχυρά και επικίνδυνα για τους λαούς της περιοχής και την κυριαρχία των χωρών.
Εξελίξεις με ιδιαίτερη σημασία
Σταχυολογούμε ορισμένες μονάχα από τις πολύ πρόσφατες εξελίξεις στα ζητήματα αυτά:
Οι ΗΠΑ με όλους τους τρόπους, επίσημα και ανεπίσημα, θέτουν δύο όρους στην ελληνική πλευρά: α) να μην κάνει τίποτα στην κατεύθυνση ανακήρυξης ΑΟΖ επειδή θα προκληθεί θερμό επεισόδιο με την Τουρκία, και β) να μην πωληθούν σε ρωσικές εταιρίες η ΔΕΠΑ και η ΔΕΣΦΑ. Στην ουσία, επιζητούν τη «συνεκμετάλλευση» Ελλάδας και Τουρκίας στην περιοχή του Αιγαίου, υπό την υψηλή τους εποπτεία…
Ο Γάλλος πρόεδρος Ολάντ, που επισκέφθηκε τη χώρα μας, μίλησε για ανακήρυξη «ευρωπαϊκής ΑΟΖ». Έδειξε έτσι το άμεσο ενδιαφέρον των Ευρωπαίων να πάρουν μέρος στο παζάρι που έχει ανοίξει, αφού η ενεργειακή τροφοδοσία της Γηραιάς Ηπείρου είναι στρατηγικό ζήτημα – και εξάλλου ευρωπαϊκά μονοπώλια είναι ήδη παρόντα στον ανταγωνισμό (π.χ. η γαλλική Total).
Η Τουρκία προωθεί έρευνες παραβιάζοντας: α) την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια της Ρόδου και του Καστελόριζου, για το οποίο δεν αναγνωρίζει καμιά θεμελιακή υπόσταση (ούτε υφαλοκρηπίδα), και β) την κυπριακή ΑΟΖ, ενώ μέσω συμφωνιών με το ψευδοκράτος στην κατεχόμενη Κύπρο προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα.
Τέλος, για να φανεί η περιπλοκότητα της κατάστασης, η ρωσική Gazprom έκλεισε πριν λίγες μέρες σημαντική συμφωνία με ισραηλινή εταιρία για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου που θα παραχθεί στην ισραηλινή ΑΟΖ, δείχνοντας πως δεν θα τελεσφορήσουν οι προσπάθειες της φθίνουσας αμερικάνικης υπερδύναμης να αποκλείσει τη Ρωσία από την περιοχή.
Τα παιχνίδια της κυβέρνησης Σαμαρά
Ο Σαμαράς θέλησε να συνοδεύσει την πλήρη υποταγή του στα γερμανοευρωπαϊκά συμφέροντα με μια δόση «πατριωτικής πολιτικής» μέσω ανακήρυξης μιας ορισμένης ΑΟΖ (διαδικασία που θέλει χρόνο και, τελικά, προϋποθέτει συμφωνία με διάφορα άλλα κράτη). Φυσικά ήταν γνώστης του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος να προωθήσει την «ευρωπαϊκή ΑΟΖ». Όμως γνώριζε εξίσου καλά τα μηνύματα των ΗΠΑ, καθώς και το… κάζο που είχε πάθει ο Κ. Καραμανλής όταν πήγε να κλείσει συμφωνίες με τους Ρώσους.
Έτσι, «σέρνοντας» το ζήτημα της ΑΟΖ, διαπραγματευόμενος για τις ιδιωτικοποιήσεις ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ, προσπαθώντας να παίξει διάφορα παιχνίδια, βρέθηκε μπλεγμένος στη γεωπολιτική δίνη, χωρίς να ξέρει τι ακριβώς να κάνει: Χάρτες που είχε ετοιμάσει, καθώς λέγεται, αποσύρθηκαν. Αναγκάστηκε να προβεί σε μια ρηματική διακοίνωση. Έκανε λόγο για τα ευρωπαϊκά αποθέματα στην «ευρωπαϊκή ΑΟΖ». Ετοιμάζεται μεθαύριο να μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη για να γίνει κοινό υπουργικό συμβούλιο Ελλάδας και Τουρκίας (θεσμό που μας κληροδότησε ο ΓΑΠ, ο οποίος τώρα αρθρογραφεί υπέρ αμερικάνικων συμφερόντων στην περιοχή). Σε σύντομο διάστημα θα μεταβεί στις ΗΠΑ, όπου θα ακούσει τι του υποδεικνύουν. Και μετά «θα πάρει αποφάσεις» για την πώληση ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ…
Η προετοιμασία του κλίματος
Τα τελευταία 3 χρόνια διεξάγεται στη χώρα μας, από ειδικούς και από άσχετους, μια μεγάλη συζήτηση για την ΑΟΖ. Από δεξιούς και ακροδεξιούς κύκλους συνιστάται ανοικτά η εδώ και τώρα ανακήρυξή της, ανεξάρτητα από τα προβλήματα μπορεί να προκληθούν. Από άλλους κύκλους, που έχουν εντείνει την παρέμβασή τους το τελευταίο διάστημα, συστήνεται να μην γίνει επ’ ουδενί τίποτα στον τομέα αυτό, επειδή κάτι τέτοιο θα μας οδηγήσει σε θανάσιμη παγίδα και σκληρή τιμωρία από την Τουρκία.
Όπως είναι φυσικό, τα κύματα αυτής της συζήτησης έχουν φτάσει μέχρι και τον ΣΥΡΙΖΑ, που καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας.
Η ΑΟΖ, όπως και η υφαλοκρηπίδα, αποτελεί ένα κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Ταυτόχρονα, υπάρχει εδώ και καιρό η διαρκής επεκτατική πίεση της Τουρκίας, που αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και, τώρα, σχεδόν σε ολόκληρη τη Ν.Α. Μεσόγειο, αφού προβάλλεται σαν περιφερειακή μεγάλη δύναμη.
Οι πιέσεις από τις μεγάλες δυνάμεις οδηγούν στην παραίτηση από την κυριαρχία της χώρας επί του εδάφους και υπεδάφους. Οδηγούν στην ιδέα της «συνεκμετάλλευσης» του Αιγαίου με την Τουρκία (και τις ΗΠΑ σε ρόλο επικυρίαρχου), είτε της «συνεκμετάλλευσης» με την Ε.Ε. στο Ιόνιο ή νότια της Κρήτης – αν το επιτρέψουν οι ΗΠΑ.
Οι κίνδυνοι
Δεν χρειάζεται να τονίσουμε ότι οι κίνδυνοι για τους λαούς και την κυριαρχία των χωρών είναι τεράστιοι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Ελλάδα, που η θέση της υποβαθμίζεται από την κατάσταση διάλυσης στην οποία την οδηγούν τα μνημόνια και η τρόικα. Τα αρπακτικά τρέχουν να ξεσκίσουν τα νεκροζώντανα κουφάρια χωρών και λαών. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τα «οικόπεδα» που τα διαθέτουν, αποτελούν αιτία πολλών πολέμων και επαναχαράξεων συνόρων. Ήδη Αμερικανοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Βρετανοί, Ρώσοι, Ισραηλινοί είναι παρόντες – όχι μόνο οικονομικά, αλλά και με τις κανονιοφόρους τους. Η Τουρκία ασκεί «φιλειρηνική» νεο-οθωμανική πολιτική με την απειλή του πολέμου.
Μια χώρα για να υπάρξει…
…πρέπει να βρει διέξοδο από την οικονομική, κοινωνική και πολιτική καταστροφή στην οποία την οδηγούν ντόπιοι και ξένοι. Πρέπει να στηριχθεί στο λαό και σε έναν ανεξάρτητο, ρεαλιστικό προσανατολισμό. Πρέπει να προετοιμαστεί για να μην διαμελιστεί η κυριαρχία της και η υπόστασή της. Για να έχει μια θέση στο σύγχρονο κόσμο, κοντά στις χώρες και τους λαούς που θέλουν την ειρήνη και την πρόοδο.
Μια χώρα που δεν παράγει και δεν υπερασπίζεται τα κυριαρχικά της δικαιώματα, είναι μια χώρα παραδομένη και καταδικασμένη. Μια χώρα, για να υπάρξει, πρέπει να αγωνίζεται για την υπόστασή της. Γκρεμίζοντας τις συμφωνίες των εμπόρων των εθνών και τα εποικοδομήματα που σαν μολυβένιοι μανδύες επιβλήθηκαν στον τόπο. Συναντώντας όλες τις αγωνιστικές παραδόσεις της ιστορίας μας και όλους τους σύγχρονους φίλους της Ελλάδας. Αξιοποιώντας τη δύναμη και τη θέληση ενός λαού να υπάρξει με αξιοπρέπεια.
Προσανατολιστικό συμπέρασμα
Η ΑΟΖ και τα πετρέλαια της περιοχής ήρθαν, μαζί με τον ανταγωνισμό παλιών και νέων μεγάλων δυνάμεων, και θα μας απασχολήσουν για καιρό. Είναι πολύ πιθανόν να κυριαρχήσουν και στις πολιτικές εξελίξεις της χώρας μας. Είναι επομένως υπαρκτότατα προβλήματα. Δεν πρόκειται για μυθολογίες ή απλές προπαγανδιστικές καμπάνιες. Δεν έχουν βάση απόψεις του τύπου «η ΑΟΖολογία είναι αποπροσανατολιστική», «η ΑΟΖ είναι σαν το νερό του Καματερού» κ.λπ. Με δυο λόγια, ο στρουθοκαμηλισμός δεν είναι πολιτική, ούτε μας προστατεύει σαν Αριστερά.
Ήδη η γραμμή των σκληρών παικτών είναι η διασύνδεση σε ένα πακέτο της νοητής γραμμής Ελλάδα-Κύπρος-Καστελλόριζο, και θα παιχθούν πολλές παραλλαγές για υποχωρήσεις και συμβιβασμούς σε όλη αυτή τη γραμμή – με χαμένους, φυσικά, και τα τρία σημεία της γραμμής. Ο νοών νοείτω…
Ποια, λοιπόν, η πολιτική της Αριστεράς, της ριζοσπαστικής Αριστεράς για τα ζητήματα αυτά; Αυτό ζητιέται, σήμερα, τώρα και με ουσία.
Αλλού, στα θέματα αυτά υπάρχει σαφήνεια και υπευθυνότητα
Παραθέτουμε ορισμένα μικρά, αλλά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το Σύνταγμα της Βολιβίας (2009):
Άρθρο 359
Ι. Οι υδρογονάνθρακες, οιαδήποτε και αν είναι η κατάσταση στην οποία συναντώνται και η μορφή υπό την οποία παρουσιάζονται, αποτελούν μη απαλλοτριώσιμη και απαράγραπτη ιδιοκτησία του βολιβιανού λαού. Το Κράτος, στο όνομα του βολιβιανού λαού και εκπροσωπώντας τον, ασκεί την ιδιοκτησία του συνόλου της παραγωγής υδρογονανθράκων της χώρας και έχει το αποκλειστικό δικαίωμα της εμπορικής εκμετάλλευσής τους. Το σύνολο των εσόδων που εισπράττονται από την εμπορική εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων είναι ιδιοκτησία του κράτους.
ΙΙ. Καμία σύμβαση, συμφωνία ή διευθέτηση οιασδήποτε μορφής, άμεσης ή έμμεσης, ρητής ή σιωπηρής, δεν επιτρέπεται να παραβιάσει είτε συνολικά είτε μερικά τα όσα ορίζονται στο παρόν άρθρο. Σε περίπτωση παραβίασης, οι συμβάσεις θεωρούνται αυτοδικαίως άκυρες και όσοι τις συνήψαν, υπέγραψαν, ενέκριναν ή εκτέλεσαν έχουν διαπράξει έγκλημα εσχάτης προδοσίας.
Άρθρο 360
Το κράτος καθορίζει την πολιτική για τους υδρογονάνθρακες, προωθεί την ολοκληρωμένη, βιώσιμη και ισότιμη ανάπτυξή της, και εγγυάται την ενεργητική κυριαρχία της χώρας.
