Αποκαλυπτικές της περιβόητης ευρωπαϊκής αλληλεγγύης οι διαπραγματεύσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020, που θα συνεχιστούν τον Ιανουάριο
του Μανώλη Μούστου
Στη Σύνοδο Κορυφής του τρέχοντος μήνα παραπέμφθηκαν οι διαπραγματεύσεις των ηγετών της Ε.Ε. για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό 2014-2020, που μαζί με την κρίση χρέους αποτελούν κρίσιμα και καυτά θέματα. Είχε προηγηθεί το ναυάγιο στις εργασίες της Συνόδου Κορυφής του Νοέμβρη, που άφησε την Ελλάδα μετέωρη να περιμένει έναν Προϋπολογισμό μειωμένο κατά 40%.
Κάθε επτά χρόνια τα κράτη της Ε.Ε. διαπραγματεύονται επί διετία τον επταετή τους Προϋπολογισμό. Οι διαπραγματεύσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της περιόδου 2014-2020 ξεκίνησαν με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τον Ιούνιο του 2011 για έναν Προϋπολογισμό ύψους 1,033 τρισ. ευρώ που αντιστοιχούσε σε συνεισφορά ύψους 1,10% του ΑΕΠ των κρατών μελών της Ε.Ε. Το φετινό καλοκαίρι η κυπριακή Προεδρία διαμόρφωσε ένα διαπραγματευτικό πλαίσιο για τη Σύνοδο Κορυφής του Νοεμβρίου που περιλάμβανε μειώσεις 50 δισ. κυρίως από την Πολιτική Συνοχής (ανάπτυξη, νέες θέσεις εργασίας κλπ).
Τα «στρατόπεδα»
Η πορεία των διαπραγματεύσεων έχει αναδείξει δύο βασικά στρατόπεδα σε επίπεδο κρατών μελών:
- Οι «καθαροί συνεισφορείς ή καθαροί πληρωτές» (Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, Φινλανδία, Αυστρία, Σουηδία). Βασικό αίτημα αυτών των κρατών μελών είναι ο προϋπολογισμός να μειωθεί κατά 100-150 δισ. με συμμετοχή και της Πολιτικής Συνοχής και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) στη μείωση αυτή.
- Οι «καθαροί απολήπτες» (ή αλλιώς οι «Φίλοι της Συνοχής») που επιδιώκουν να διατηρηθούν τα μεγέθη του προηγούμενου ΠΔΠ και δίνουν έμφαση στην Πολιτική Συνοχής και την ΚΑΠ. Εδώ είναι τα εξής κράτη: Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία κατά περίπτωση (παλαιά μέλη) και Πολωνία, Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ουγγαρία (νέα κράτη-μέλη).
Οι τομείς χρηματοδότησης
Χοντρικά, οι τομείς που χρηματοδοτούνται από το ΠΔΠ είναι οι εξής:
- «Έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη». Εδώ εντάσσεται η λεγόμενη «Πολιτική Συνοχής» που ενδιαφέρει την ελληνική πλευρά.
- «Έρευνα και καινοτομία». Εδώ περιλαμβάνονται ένα νέο και ενιαίο ταμείο για τη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας με το όνομα «Ορίζοντας 2020», όπως επίσης και ταμείο με την ονομασία «Συνδέοντας την Ευρώπη» που θα χρηματοδοτεί την κατασκευή, επέκταση, ανάπτυξη υποδομών ενεργειακών, ψηφιακών και μεταφορικών δικτύων και τη διασύνδεσή τους (π.χ. λιμάνια-σιδηρόδρομοι). Η χρηματοδότηση του νέου ταμείου θα γίνει με τη μεταφορά κονδυλίων από αυτά που προορίζονται για την Πολιτική Συνοχής και αφορά κυρίως τις χώρες του Βορρά, δηλαδή τον πυρήνα των «καθαρών πληρωτών». Εδώ είναι επίσης το διαστημικό- στρατιωτικό πρόγραμμα της Ε.Ε. «Galileo».
- «Βιώσιμη Ανάπτυξη-Φυσικοί πόροι». Σε αυτή την κατηγόρια περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
- «Παγκόσμια Ευρώπη». Περιλαμβάνονται ταμεία που αφορούν το στρατιωτικό προσανατολισμό της Ε.Ε., την «Προενταξιακή Βοήθεια», την «Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας», το «Ευρωπαϊκό Μέσο για την προαγωγή της Δημοκρατίας και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα», το «Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλληλεγγύης» κ.ά.
- «Διοίκηση της Ε.Ε.» όπου περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση των διοικητικών-κρατικών μηχανισμών της Ε.Ε. και των κρατών-μελών της.
- «Ασφάλεια και Ιθαγένεια». Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται τα Ταμεία για την «Πολιτική Προστασία», «Μετανάστευση», αστυνομική και δικαστική συνεργασία και το πρόγραμμα «Ευρώπη για τους Πολίτες». Η Ευρώπη-φρούριο με άλλα λόγια.
Να σημειώσουμε ότι από το σύνολο των πολιτικών του νέου ΠΔΠ, η ελληνική πλευρά έθεσε σε άμεση προτεραιότητα την Πολιτική Συνοχής (ανάπτυξη, νέες θέσεις εργασίας κ.λπ.), την ΚΑΠ και την Πολιτική Μετανάστευσης.
Απολαβές για την ανάπτυξη μειωμένες κατά 42%
Με βάση την εισήγηση της κυπριακής Προεδρίας που προέκυψε μετά από πιέσεις των «καθαρών πληρωτών», οι συνολικές απολαβές της Ελλάδας μειώνονται σημαντικά σε σχέση με το τρέχον ΠΔΠ 2007-2013, κατά το οποίο η χώρα λαμβάνει περίπου 43 δισ. (20 δισ. από την Πολιτική Συνοχής, 21 δισ. από την Κοινή Αγροτική Πολιτική και 2 δισ. από τις λοιπές πολιτικές). Κι αυτό ενώ η χρηματοδότηση της Πολιτικής Συνοχής στο νέο ΠΔΠ είναι αυξημένη (379 δισ. έναντι 348,4 δισ. του ΠΔΠ 2007-2013). Με υπολογισμούς του Υπουργείου Ανάπτυξης προκύπτει οτι ο συνολικός φάκελος της χώρας για την Πολιτική Συνοχής (το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς-ΕΣΠΑ) θα είναι μειωμένος κατά περίπου 42%.
Η ΚΑΠ είναι ο μόνος τομέας που θα δει τον Προϋπολογισμό του μειωμένο σε επίπεδο Ε.Ε. (386 δισ. έναντι 423 δισ. του προηγούμενου ΠΔΠ). Με δεδομένα την προσθήκη 7 εκατ. αγροτών από τα νέα κράτη-μέλη, η Ελλάδα περιμένει για τον πυλώνα που άπτεται των άμεσων ενισχύσεων (και όχι μακροπρόθεσμης αγροτικής ανάπτυξης) 14 δισ. έναντι 17 δισ.
Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι μεγάλα ποσά που αφορούν το ΠΔΠ 2007-2013 αναμένεται να εκταμιευτούν το 2013 ή και το 2014, μετά δηλαδή την έναρξη του νέου ΠΔΠ. Στη βάση αυτή, οι καθαροί συνεισφορείς, με εξαίρεση την Ιταλία και την Ισπανία, στην προσπάθειά τους να μειώσουν τη συνεισφορά τους επιδιώκουν να μεταφερθεί ένα ποσό άνω των 245 δισ. (που ανήκει στο τέλος του τρέχοντος ΠΔΠ) στο ΠΔΠ 2014-2020. Οπότε, σύμφωνα με τους καθαρούς συνεισφορείς, πρέπει και αυτό το ποσό να είναι αντικείμενο των τωρινών διαπραγματεύσεων.
Τελικά, οι περικοπές στο ΠΔΠ 2014-2020 συνεχίστηκαν. Στις 14 Νοέμβρη ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Φαν Ρομπάι, πρότεινε νέο διαπραγματευτικό πλαίσιο που ανέβαζε την περικοπή κατά 75 δισ. ευρώ μετά τις πιέσεις κυρίως Βρετανίας και Γερμανίας (που αντιστοιχεί σε συνεισφορά της τάξης του 0,9% επί του ΑΕΠ των κρατών-μελών). Ωστόσο, με την πρόταση αυτή προστίθενται 8 δισ. συνολικά στην Πολιτική Συνοχής και φαίνεται ότι η χώρα εξασφαλίζει 13,9 δισ. από τα διαρθρωτικά ταμεία αντί για 11,2 δισ. Να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι αυτή η ανακατανομή δεν προέκυψε από τη διαπραγμάτευση της Ελλάδας, αλλά μάλλον από την επιμονή της Πολωνίας και της Πορτογαλίας.
«Αντικειμενικοί δείκτες» προ Μνημονίου!
Ας δούμε πώς δικαιολογούνται οι σοβαρές περικοπές εις βάρος της Ελλάδας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρησιμοποιεί εθνικά στατιστικά στοιχεία για την περίοδο 2008-2010 για το Ταμείο Συνοχής και στατιστικά στοιχεία Περιφερειών της περιόδου 2007-2009 για τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Δηλαδή, δεν λαμβάνεται υπόψη η συρρίκνωση του ΑΕΠ, η αύξηση της ανεργίας και η καταστροφή του παραγωγικού ιστού της χώρας από τη μνημονιακή πολιτική.
Με βάση τα δεδομένα που χρησιμοποιούν, η Αττική και η Δυτ. Μακεδονία κατά την περίοδο 2014-2020 θα κατατάσσονται στις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες της Ε.Ε. και συνεπώς θα λάβουν σημαντικά μειωμένους πόρους. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αντίστοιχες περιφέρειες είναι της Αστούριας και της Ceuta στην Ισπανία, η περιφέρεια της Λειψίας στη Γερμανία και από μία περιφέρεια σε Αυστρία, Πορτογαλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Το ίδιο περίπου ισχύει και για τις περιφέρειες της Κρήτης, της Πελοποννήσου, του Β. Αιγαίου και των Ιονίων Νήσων, οι οποίες ανήκουν στην «Ενδιάμεση Κατηγορία» και θα δικαιούνται επίσης πολύ μειωμένους πόρους.
Επίσης, πρωτοφανές γεγονός για την ιστορία των διαπραγματεύσεων του κοινού ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού συνιστά η αξίωση των «καθαρών πληρωτών» για θέσπιση δυνατότητας αναστολής πληρωμών σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος δεν συμμορφωθεί με τις συστάσεις του Συμβουλίου για περιορισμό του ελλείμματός του.
Τα στοιχεία αυτά είναι άλλη μία απόδειξη για το μέγεθος της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Μάλιστα, σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Χουντή προς τον Επίτροπο για την Περιφερειακή Πολιτική κ. Hahn στις 17 του Δεκέμβρη, δόθηκε η εξής απάντηση με κοφτό και απόλυτο ύφος: «Η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020 σχετικά με την πολιτική συνοχής βάσει εναρμονισμένων, αντικειμενικών δεικτών, για όλα τα κράτη-μέλη και τις περιφέρειες»
Τι έκανε για όλα αυτά η ελληνική διαπραγματευτική πλευρά; Αρκέστηκε στο να ψελλίσει την «αδικία» ο πρωθυπουργός, κατά τη συνέντευξη Τύπου που έδωσε μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων...
Πανευρωπαϊκή λιτότητα και ύφεση
Η Σύνοδος Κορυφής του Νοέμβρη έκλεισε με βασικό πρωταγωνιστή στην αποτυχία των διαπραγματεύσεων, τη Βρετανία. Ο πρωθυπουργός Κάμερον με αλλεπάλληλα τελεσίγραφα απαίτησε το περαιτέρω «ψαλίδισμα» του Προϋπολογισμού κατά 50 δισ., παρά τις περικοπές που προηγήθηκαν και αναφέραμε. Στο «ψαλίδισμα» αυτό φάνηκε να συμφωνεί «σιωπηλά» και η Γερμανία για τους δικούς της βέβαια λόγους.
Η ανακοίνωση του πρόεδρου Ρομπάι, κατά το κλείσιμο των εργασιών της Συνόδου του Νοέμβρη, είναι ενδεικτική για τις διαθέσεις και το πνεύμα των διαπραγματεύσεων, αλλά και των όσων θα δούμε από τον μήνα αυτό: «Πρέπει να διαμορφώσουμε Προϋπολογισμό λιτότητας. Αυτό απαιτούν οι καιροί. Κάθε ευρώ πρέπει να δαπανάται με σύνεση. Η πρότασή μου περιλαμβάνει σοβαρές περικοπές σε σχέση με την περίοδο 2007-2013. Αυτό γίνεται για πρώτη φορά στις συνομιλίες για τον Προϋπολογισμό της Ε.Ε. (...) Ας μη δραματοποιούμε τα πράγματα: αυτές οι διαπραγματεύσεις του Προϋπολογισμού είναι τόσο περίπλοκες που συνήθως γίνονται σε δύο φάσεις».
Από όλα τα παραπάνω, όμως, φαίνεται οτι το δράμα θα συνεχιστεί και ότι έχουμε ακόμα να δούμε πολλά επεισόδια στην κρίση των σχέσεων ανάμεσα στους ισχυρούς παράγοντες της Ε.Ε. αλλά και ανάμεσα στα κράτη του Βορρά με τα κράτη-παρίες που έχουν ισοπεδώσει οι μνημονιακές πολιτικές που εφαρμόζονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
